غیرت و مردانگی

علمای اخلاق غیرت و حمیت را چنین تعریف کرده اند : تلاش در نگهداری آنچه که حفظش ضروریاست . این صفت در قالب مطلوبش از شجاعت ، بزرگ منشی و قوت نفس انسان سر چشمه می گیرد و یکی از «ملکه های» نفسانی انسان و سبب مردانگی است و مرد بی غیرت از زمره مردان خارج است .
                   گر غیرت بری با درد باشی          و گر بی غیرتی نامرد باشی
غیرت یکی از کمالات انسانی است که دست پر توان خالق متعال ، اسباب آن را در وجود آدمی قرار داده است . غیرت ورزی در حد معمول آن ، لازمه انسانیت بوده ، تقویت این صفت زیبا از مومنان پسندیده تر است . امیر مومنان(ع) فرمود :
ان الله یغار للمومن فلیغر، من لا یغار فانه منکوس القلب
خداوند برای مومن ، غیرت می ورزد ، پس او نیز باید غیرت آورد . هرکس غیرت نورزد دلش وارونه است . (بحارالانوار)
وجود غیرت در جامعه انسانی تا آنجا ضروری و حیاتی است که شارع مقدس اسلام در تشریع احکام نیز به آن عنایت داشته است . رسول خدا (ص) فرمود :
آگاه باشید که خداوند محرمات را حرام و حدود را وضع کرد و هیچ کس ، غیور تر از خدا نیست که از روی غیرت ، زشتی ها را حرام کرد . (بحارالانوار)

انواع غیرت
هر مفهومی که نزد انسان تقدس و حرمت دارد به عنوان ارزش مطرح می شود و انسان باید به انواع ارزش ها غیرت داشته باشد ، بنابر این می توان همه پدیده های مقدس را در قالب دین ، ناموس ، آبرو و میهن خلاصه کرد که در نتیجه ، غیرت به سه نوع : دینی ناموسی و ملی تقسیم می شود .

غیرت دینی
منظور از «غیرت دینی» این است که مسلمان نست به کیان اسلام و آنچه بدان مربوط می شود حساس باشد ، با تمام توان در اثبات و اجرای آن بکوشد و از کوچکترین تعرضی نسبت به آن جلوگیری کند . بر این اساس ،جهاد ، امر به معروف و نهی از منکر ، سفارش به حق و صبر ، تعلیم و تعلم و ... می تواند در راستای غیرت دینی قرار گیرد ، چرا که هر یک از امور یاد شده از سویی در تحکیم احکام اسلام موثر است و از سوی دیگر با ضد آن ، سر ستیز دارد . همه غزوه ها و سریه های پیامبر(ص) جنگ های سه گانه امیر مومنان(ع) و حماسه جاوید عاشورا و مبارزات بی امان پیشوایان معصوم و علمای درد آشنا در طول تاریخ ، جملگی ناشی از «غیرت دینی» است .
امام علی(ع) از اینکه مسلمانان ، نسبت به اجرای احکام اسلام و جهاد در راه خدا , بی تفاوتی نشان می دادند دلش چرکین بود و از خدا برای آنان مرگ طلب می کرد .
«خدا مرگتان دهد که دلم را چرکین کردیدو سینه ام را از خشم آکندید» نهج البلاغه خ27

غیرت ناموسی
حمایت و حفاظت از ناموس ، ارتباط تنگاتنگ با شرف و مردانگی شخص مسلمان دارد و اسلام با تاکید از او خواسته که از ناموس خود و همکیشانش در برابر هر گونه گزند داخلی و خارجی ، به شدت دفاع کند و کمترین مسامحه ای از خود بروز ندهد .
اما خمینی ره فرمودند :
اگر ناموس کسی – خواه همسرش باشد یا دیگران – به قصد تجاوز حمله شود واجب است به هر وسیله ممکن آن را دفع کند گرچه به کشتن مهاجم بیانجامد ،بلکه اگر قصد آبرو ریزی به کمتر از تجاوز هم داشته باشد ، به ظاهر حکمش همین است .تحریرالوسیله
از سوی دیگر مسلمانان وظیفه دارند که در میان خود در روابط اجتماعی و خانوادگی ، عفت شخصی و عمومی را رعایت کنند ، زنان با حجاب کامل اسلامی و رعایت شئون اجتماعی در اجتماع ظاهر شوند . از هر گونه خود نمائی و تحریک مردان امتناع ورزند و مردان نیز با متانت و حفظ امانت نسبت به پاکدامنی خود و دیگران تاکید کنند ، همچنین ناموس خویش را از رفت و آمد های غیر ضرور ، پوشش لباس های جلف و زننده ، و هر گونه خود آرایی در اجتماع ، سخن گفتن و روبرو شدن با نا محرم و ... باز دارند تا امنیت و عفت ، جای خود را به نا امنی و ناموسی ندهد .

غیرت ملی
مراد از «غیرت ملی» احساس مسؤلیت در برابر تمامیت ارضی کشور اسلامی و دلسوز و حمایت از مسلمانان و عزت و شرف آنان است که به شکلی با «غیرت دینی» و «غیرت ناموسی» نیز پیوند دارد .
ناگفته پیداست که «ملی گرائی» به معنای امروزی از نظر اسلام محکوم و نا معقول است ، ولی وطن دوستی و مشارکت در دفاع از میهن و هم میهنان ، مساله ای است که با سرشت انسانی عجین شده و طبیعی است که از سوی اسلام نیز به رسمیت شناخته شود و روایت زیر گواه آن است :
حب الوطن من الایمان
وطن دوستی از ایمان است (سفینة البحار)